Sử dụng transistor như một công tắc điện tử

Posted by dientudieukhien at 1:01 PM 0 Comments

Như chúng ta biết, transistor là một linh kiện điện tử rất quan trọng, có rất nhiều kiến trúc điện tử sử dụng chúng. Ngày nay, sự phát triển của khoa học vật liệu, giúp chúng ta có thể chế tạo ra các chất bán dẫn vô cùng nhỏ, từ đó có thể tích hợp rất nhiều transistor trên một đơn vị diện tích, ví dụ như các chip xử lí của intel có hàng triệu transistor được tích hợp.
Việc ứng dụng transistor trong điện tử là vô cùng rộng lớn, từ những việc đơn giản đến rất phức tạp. Trong bài này mình chỉ đề cập transistor như một công tắc (switch) điện tử, chúng rất phổ biến trong các mạch ứng dụng vi điều khiển.

Cấu tạo cơ bản của transistor:

Transistor được tạo thành bởi 3 lớp bán dẫn, hình thành 2 mối nối tiếp giáp P-N; Nếu các lớp bán dẫn theo thứ tự PNP thì sẽ hình thành transistor thuận; Ngược lại, nếu các lớp bán dẫn xếp theo thứ tự NPN thì sẽ hình thành transistor ngược;

Cấu tạo của transistor - về cấu tạo transistor giống như 2 diode đấu ngược với nhau

Ba lớp bán dẫn được đấu ra thành 3 cực:
Cực B (base): lớp này có nồng độ tạp chất thấp.
Cực phát E (Emitter)
Cực thu C (Collecter), hai cực E và C có nồng độ tạp chất khác nhau nên không thể hoán đổi vị trí cho nhau.

Ký hiệu và hình dáng của transistor trên phần mềm vẽ mạch và trên thực tế:

Trên sơ đồ nguyên lý transistor có hình dáng như sau:

Ký hiệu transistor

Hình ảnh thực tế của transistor như sau:

Hình ảnh thực tế của transistor

Ký hiệu ghi trên thân transistor

Hiện nay có rất nhiều thương hiệu sản xuất transistor từ các nước khác nhau nhưng chủ yếu từ 3 nước: Mỹ, Nhật và Trung Quốc

Các transistor do nhật sản xuất thường có ký hiệu là các chữ cái đứng đầu: A, B, C, D...Trong đó ký hiệu A, B là transistor thuận. C,D là transistor ngược. Trong đó A,C là transistor công xuất nhỏ nhưng tần số cao. Còn B, D là transistor công suất lơn, tần số làm việc thấp.

Các transistor do Mỹ sản xuất thường ký hiệu là 2N, ví dụ 2N4073...

Các transistor do Trung Quốc sản xuất bắt đầu bằng số 3, tiếp theo là 2 chữ cái; chữ cái thứ nhất cho biết loại transistor: Thuận là chữ A, B, ngược là chữ C,D; chữ cái thứ hai cho biết đặc điểm: X,P là transistor âm tần, A, G là trasistor cao tần; các chữ số ở phía sau chỉ thứ tự sản phẩm.

Cách xác định 3 chân B,C,E của transistor:

Việc xác định chân của transistor thì ta cần phải biết nó được sản xuất từ nước nào.

cách xác định chân cho transistor công suất nhỏ

Đối với transistor công xuất nhỏ nếu để transistor như hình trên thì chân E luôn ở bên trái, ta xác định vị trí 2 chân còn lại dựa vào nước sản xuất như sau:

Nhât: ví dụ A564,vC828 thì chân C ở giữa, B ở bên tay phải.

Trung Quốc: chân C ở bên tay phải, B ở giữa

Tuy nhiên đối với các transistor sản xuất nháy thì có thể không tuân theo qui luật ở trên, lúc này ta cần dùng đồng hồ vạn năng để xác định.

Đối với transistor công xuất lớn điều có chung thứ tự chân là: B trái, C giữa, E phải như hình minh họa sau: